Анотація

Мақалада философиялық дискурста аз зерттелген, бірақ қазіргі күн тәртібінде маңызды болып табылатын денсаулық мәселесі қарастырылады. Тақырыптың пәнаралық сипатын және медицинаның ерекше рөлін талап ете отырып, авторлар метафизикалық, гуманитарлық көзқарастың шешуші рөлін атап көрсетеді. Денсаулық, ең алдымен, философиялық категория және Құдай – адам – жан – тән – өмір – өлім метафизикалық әмбебаптар контекстінде зерттелуі керек. Рухани саулық – дене саулығының бірінші және сөзсіз алғышарты. Айналадағы әлеммен, қоғаммен, адамзатпен үйлесімділік және жан мен тәннің үйлесімі рухани Бастапқы Қайнармен байланыс арқылы жасалады. Мақалада Шығыс және Батыс ойшылдарының, сонымен бірге қоғам, табиғат және адам емшілерінің ілімдеріндегі денсаулық ұғымдарының тарихи-философиялық қайта құрылуы қарастырылған. Бұл Гиппократ, «медицинаның атасы», ғылыми медицинаның негізін салушы және «ең жақсы дәрігер әрі философ» деген атақты афоризмнің авторы; оның римдік ізбасары, хирург, императорлар мен гладиаторлардың докторы, Гиппократтың тезисін өмірге әкелген Клавдий Гален. Сонымен қатар, ежелгі аймақта авторлар «құдай» Платонның ұстазы Сократпен, сондай-ақ энциклопедист, Платонның шәкірті Аристотельмен денсаулық мәселесі туралы пайымдарға сілтеме жасайды. Ерекше кезеңі – Әлемді және адамды өзінің керемет жоспары бойынша жаратқан бір Жаратушыға сенетін Ислам өркениеті. Осы кезде ой мен іс-әрекеттің алыптары – атақты философ, ғалым, математик, логик, астроном әрі емші Әбу Наср әл-Фараби және еңбектері көптеген ғасырлар бойы философия мен медицинаның жолдарын анықтаған оның шәкірті Әбу Әли Ибн-Сина пайда болады.

Батыс әлемінде денсаулық туралы түсініктер неміс классиктерінің еңбектерінде негізделді: Иммануил Кант денсаулыққа философиялық көзқарастың қажеттілігін бекітсе, Гегель категорияның рухани мазмұнын талап ете отырып, адам денесінің руханилығын ерекше атап өтті. Мақалада қазіргі философиядағы денсаулық мәселесі бойынша пікірталастар да талданады. Философиялық, құндылық дискурсы жетекші орынға ие болады, ал денсаулық бірқатар әдеттен тыс категорияларға сәйкес келеді деген ұстаным басым бола бастады. «Әлсіздік, ауру, медицина, дәрігер, таблетка, хирургия» және т.б. дегеннің орнына «мәдениет, құндылықтар, шығармашылық, өмір әлемі, белсенділік, қарым-қатынас» тізімі пайда болады. Пандемия жағдайында денсаулық мәселелерін философиялық зерттеу ерекше мәнге ие болады.