Анотація

Мақала батыс еуропалық философиялық-антропологиялық ойдағы нигилизм құбылысының эволюциясын қарастыруға арналған. Онда ХХ ғасыр философиясындағы жаңа классикалық емес дискурстың ағымы мен қалыптасуының екіұшты сипаты, оның Еуропадағы дүниетанымдық «аштық» аясында табиғи құбылыс болған қазіргі заманның қазіргі философиялық ағымдарының қалыптасуына әсері, белгілі бір рухани тығырық атап өтіледі. Нигилизм XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап айқын көрінгеніне қарамастан, қазіргі Еуропада рухани құндылықтардың құлдырау белгілері, бүкіл әлемдегі жаһандану процестерінің дағдарысы аясында Еуропалық қоғамның дамуының жаңа формуласын іздеу байқалады.
Сонымен қатар, мақалада шығыстың мәдени-философиялық идеяларын қабылдау мәселесі де жанама түрде қозғалады, онсыз нигилизм философиялық ілім ретінде қарастыру мүмкін емес. Қазіргі заман өзінің қайғылы метаморфоздарымен нигилизмнің әр түрлі формаларында көрінуіне әкелетін қазіргі заманның философиялық-антропологиялық мәселелерінің шиеленісуіне байланысты туындайтыны атап өтілді. Нигилизмге деген қызығушылық адамның логикасы мен даму тарихына байланысты, әсіресе ХХІ ғасырда, құқық пен мораль ұғымдарына негізделген халықаралық қатынастар бұзылған кезде; мемлекеттердің өздері, кейде саналы түрде, өз саясатын ұлттық мүдделерді қорғау туралы идеологемаға негіздей отырып, өз әрекеттерінің барлық адамгершілікке қарсы және апатты салдарымен мемлекеттік нигилизмнің тұрақсыз жолына түскенде артты.
Әрине, нигилизмге қарай қозғалыс табиғи түрде жүреді, өйткені қазіргі заман қазіргі жаһандық және жергілікті мәселелерді шешудің басқа тәсілдері мен әдістемесін қажет етеді. Сонымен қатар, нигилизм болмыстың диалектикасын, жаңаның қалыптасуын және ескінің өзгеруін көрсетеді және кез-келген трансформация процесі ретінде ол ауыр, кейде апатты болады. Сондықтан қазіргі заманғы әлемдік тәртіп жүйесі жаңа гуманистік парадигманы, мәдени және философиялық жақындасу мен өзара әрекеттесуді қайта қарауды және іздеуді қажет етеді. Осылайша, субъектінің философиялық және нақты аксиологиялық негіздерінен бастау алатын нигилизмнің құқықтық, моральдық, саяси, метафизикалық, онтологиялық, әдіснамалық, психологиялық және мереологиялық аспектілерінің бар екендігі туралы айтуға болады. Дегенмен, мақала нигилизмді тарихи, экономикалық, саяси, экономикалық, әлеуметтік, мәдени және болмыстың басқа негіздері тұрғысынан түсінудің күрделілігіне байланысты осы көп қырлы ұғымды оның әртүрлі вариацияларында ашу мақсатын көздемейді, дегенмен бұл байланыстың бар екенін көрсетеді.