ФИЛОСОФИЯ МЕН МӘДЕНИЕТТІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ: ДӘСТҮР МЕН ҚАЗІРГІ ЗАМАН

Кино философияның визуалды формасы ретінде

Том 103 № 2 (2025), ФИЛОСОФИЯ МЕН МӘДЕНИЕТТІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ: ДӘСТҮР МЕН ҚАЗІРГІ ЗАМАН
Том 103 № 2 (2025)
2025-06-30 Көрілім саны: 180
Олег Борецкий
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
жұлдыз Иманбаева
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті e-mail: izhuldyz2015@gmail.com

Кілтті сөздер

кино
философиялық емес формалардағы философия
философияның көрнекі түрі
кинофилософия
постмодернизм
философиялық антропология
виртуалды шындық

Аңдатпа

Бұл мақалада кино өнері философиялық тұрғыдан, атап айтқанда мағыналарды визуализациялау тұрғысынан қарастырылады. Қазіргі мәдениет «философиялық емес формалардағы философиямен» сипатталады. Пәні сөз болып табылатын көркем әдебиетпен қатар кескіндеме (түспен және сызықпен жазу), фотосурет (жарықпен жазу) және музыка (дыбыспен жазу), кино қозғалыстағы бейнелерді жазу болып табылады. Онда синтетикалық өнер ретінде философиялық идеялар, мағыналар мен сезімдер көп қырлы визуалды формаға ие болады. Сонымен қатар, мәдениеттің элиталық және бұқаралық болып бөлінуі постмодерндік мәдениетте толығымен жойылады. Постмодерн үшін бұқаралық мәдениет философиялық дискурстың негізгі пәндерінің біріне айналады (Джеймисон, Жижек).
Кинодағы философиялық идеяларды қарастыру саласы ретінде кино өнерінің фантастика сияқты бағыты алынады. Бұл жағдайда әртүрлі жанрлар мен кинофильмдер: ғарыштық фантастика, әлеуметтік-тарихи антиутопия және виртуалды футуризм талдауға ұшырайды. Кино өнеріндегі кинематографиялық алуан түрлі мәлімдемелер (арт-хаус, мэйнстрим) сәйкесінше философиялық дискурстарды анықтайды - рационалистік, психоаналитикалық, экзистенциалды, ницшелік, постмодерндік. Қазіргі заманғы кинематография классикалық архетиптермен жұмыс істеп қана қоймай, визуалды мифологияны да тудыратыны атап өтілген.
Кино өнері біздің сезімдерімізге әсер етіп, әлемнің көрнекі-сезімтал бейнесін жасайды деген қорытынды жасалады. Бүкіл әлем, визуалды түрде ұсынылған, философиялық рефлексияның тақырыбына айналады. Бұл жағдайда философиялық идеялар философиялық сезімдермен үйлесетін эмоционалды деңгейде дүниетаным пайда болады. Философияның вербалды-рационалды түрі бейнелі-сезімталдыққа айналады.

Дәйексөздерді қалай жазу керек

Борецкий, О., & Иманбаева, ж. (2025). Кино философияның визуалды формасы ретінде . Адам әлемі, 103(2), 49–56. https://doi.org/10.48010/aa.v103i2.636