Аңдатпа

Мақала ХХ ғасырдың 80-жылдарының ортасынан қазіргі уақытқа дейінгі кезеңдегі Қазақстанның қала және ауыл тұрғындарының әлеуметтік-экономикалық жағдайының өзгеру тенденцияларын зерттеуге арналған. Қала мен ауыл тұрғындарының әлеуметтік-экономикалық жағдайын және өмір сүру деңгейін саралаудың шетелдік зерттеулер тәжірибесінде қабылданған негізгі тәсілдер қарастырылады. Жұмыста халықтың табысы мен өмір сүру деңгейін анықтайтын негізгі көрсеткіштер – жалақы, үй шаруашылығының кірістері мен шығыстары және басқалары қарастырылады. Бұл көрсеткіштер екі өлшемде талданады – сәйкес тенденцияларды көрсететін динамика және қала мен ауыл арасындағы табыс пен тұрмыс деңгейінің теңсіздігін көрсететін қала және ауыл тұрғындарының көрсеткіштері арасындағы алшақтық. Жүргізілген талдау қала және ауыл тұрғындарының әлеуметтік-экономикалық жағдайының өзгеру тенденцияларына қатысты бірқатар қорытындылар жасауға мүмкіндік берді. Атап айтқанда, 1986-2024 жылдар аралығындағы ауыл және қала халқының әлеуметтік-экономикалық жағдайындағы елеулі өзгерістер, 80-90-шы жылдардың тоғысында болған реформалар мен экономикалық формациялардағы түбегейлі өзгерістер кезеңінде ауылдық жерлерде айтарлықтай нашарлау байқалды; қала және ауыл тұрғындарының өмір сүру деңгейін саралау тұрғысынан қарама-қарсы екі тенденция анықталды – 1980-2000-жылдардың басына дейін күрт өсу және 2000-шы жылдардың басынан қазіргі уақытқа дейін алшақтықтың біртіндеп қысқаруы; Ауыл халқының әлеуметтік-экономикалық жағдайының қала халқымен салыстырғанда айтарлықтай артта қалуы байқалды, бұл өмір сүру деңгейін сипаттайтын көрсеткіштердегі елеулі (25–60%) алшақтықтан көрінеді.