Анотація

Мақалада мемлекеттің өзара іс-қимылына, демократиялық процестерге, олардың өзара әсеріне талдау жасалады, бұл сайып келгенде экономикалық және әлеуметтік-саяси салаларда, өмірдің барлық салаларында құқық пен әділеттілікті қамтамасыз етудің негізі болып табылады. Демократия қазіргі мемлекеттің маңызды атрибуттарының бірі болып табылатындығына және оған әртүрлі құқықтық, саяси тетіктер арқылы әділеттілікті қамтамасыз етуді ынталандыратыны көрсетілген.

Саяси дамудың қазіргі жағдайы әр елдегі жаппай саяси санаға сәйкес келеді. Қазақстандық қоғам дамуының қазіргі кезеңінде әділдікті қамтамасыз ету мемлекеттік саясаттың басты мәселелерінің бірі саналады. Осыған ұқсас тұжырым Батыс пен Шығыс елдерінің тәжірибесін зерттеуден туындайды.

Сонымен қатар, шет елдердің тәжірибесіне сүйене отырып, әлеуметтік топ мүдделерінің көрінісі, олардың саяси институттар қызметіндегі көрінісі, бірқатар тұжырымдамалары, іс жүзінде саяси мүдде ретінде ұсынылған саяси мүдделермен өзара байланысы және әртүрлі әлеуметтік топтардың қызығушылығымен бірге талданады.

Батыстың тұрақты демократиялық елдері тарихи даму жолында мемлекеттік құрылыс пен мемлекеттің даму процесіне әртүрлі әлеуметтік топтардың ерік-жігерін білдіру, олардың мүдделерін саяси өмірде білдіру принциптерін енгізу жолынан өтті. Мұның негізі – саяси ойынның жалпы ережелері, саяси іс-қимыл құралдары туралы консенсус. Батыс әлемінде әділеттілік тенденциясы әлеуметтік мемлекеттің пайда болуына әкелді.

Шығыстың кейбір елдерінде қоғамның саяси, экономикалық, мәдени өмірдің жалпы ережелері туралы консенсус болмаған жағдайда қоғамның діни, этникалық, аймақтық бөліністеріне байланысты бөлінуі әділеттілік (құқықтардың теңдігі, ресурстарды бөлу және т.б.) мәселесі бойынша қақтығыстарға әкеледі. Бұл қақтығыстың ұзақ мерзімді қарсыласу кезеңдері болуы мүмкін.