Аңдатпа

Қазақ халқының мәдениетіндегі діннің рөлі – күрделі тарихи, әлеуметтік және мәдени процестердің даму контекстінде ғасырлар бойы қалыптасқан ұлттық бірегейліктің сан қырлы, маңызды аспектісі болып отыр. Жаһандану және мәдениеттер диалогының нығаюы жағдайында бұл компонентті зерттеу аса өзекті, себебі қазіргі қазақстандық қоғам өзінің мәдени болмысын нығайтуға ұмтылады және рухани тамырға бет бұрады. Діни мұраны зерттеу тарихты ғана емес, қазіргі мәдени болмысын да жақсы түсінуге мүмкіндік береді. Қазіргі Қазақстан аумағында ертедегі діни наным-сенімдер анимистік және тотемдік тәжірибеге негізделді. Мұны үңгір суреттері мен ғұрыптық заттар сияқты археологиялық олжалар айғақтайды. Олар бұл жерлердің ежелгі тұрғындары табиғат күштерін қуатты рухтар ретінде қайта жаңғыртқанын көрсетеді. Шаманизм рухани тәжірибенің бір түрі ретінде патронаттық рухтарға деген сеніммен тығыз байланысты болды. Қазақтардың наным-сенімдері бойынша, бұл рухтар адамдардың өміріндегі табиғат құбылыстары мен оқиғаларын бақылап отырды. Исламмен алғашқы байланыстар өте ерте болғанына қарамастан, оның қазақ мәдениетіне шынайы және терең енуі әлдеқайда кеш басталды. Бұл процесте XIII-XIV ғасырларда болған Алтын Орданың қуатты мемлекеті маңызды рөл атқарды.