Аңдатпа

Мақала Түркия, Малайзия және Біріккен Араб Әмірлігіндегі ислам толеранттылығының үлгілерін салыстырмалы талдауға арналған. Зерттеудің мақсаты – әрбір модельдің ерекшеліктерін және осы елдердегі діни толеранттылықтың қалыптасуына әсер ететін факторларды анықтау. Зерттеу ислам, зайырлылық, саяси модернизация және діни саналуандыққа қатысты мәселелерді талқылауға негізделген. Әдістеме салыстырмалы тарихи, дискурсивті және мазмұндық талдауға негізделген, дереккөздер аналитикалық мақалалар. Зерттеу саналуандықты көрсету үшін таңдалған үш жағдайды қарастырды: зайырлы мемлекет, көпұлтты демократиялық мемлекет және Парсы шығанағы аймағындағы монархия. Бұл таңдау әртүрлі саяси жүйелерді қамтуға мүмкіндік берді. Негізгі тұжырымдар: түрік зайырлылығы исламның биліктен формальды бөлінуін қамтамасыз етті, бірақ діндердің толық теңдігіне әкелмеді, ал соңғы онжылдықтардағы діндарлықтың өсуі әлеуметтік толеранттылықтың төмендеуімен қатар жүрді. Малайзиялық институционалдық плюрализм «әртүрліліктегі бірлік» идеологиясы мен «пассивті төзімділік» тәжірибесіне негізделген этноконфессиялық қауымдастықтар арасындағы салыстырмалы үйлесімділікке қол жеткізді, дегенмен дінаралық диалог үстірт болып қалады. Әмірліктердегі «қалыпты ислам» көзқарасы мемлекеттік институттар мен позитивті риторика арқылы толеранттылық құндылықтарын енгізумен, діни толеранттылықты ұлттық бірегейлікпен және әлемдік аренадағы жаңғырушы мемлекеттің имиджімен байланыстырумен сипатталады. Дін мен мемлекеттің қарым-қатынасындағы айырмашылықтарға қарамастан, барлық жағдайда толеранттылық негізгі ислам құндылықтарына сүйене отырып, ұлттық бірлікті нығайту және билікті заңдастыру құралы ретінде қызмет етеді.