Аңдатпа

Мақалада қазіргі өзекті проблемаға – қазіргі қоғамның құндылықтық бағдарларының мәніне, олардың рухани деңгейде және адамның өмірлік кеңістігі деңгейіндегі көріністеріне шолу жасалады. Құндылықтық бағдарлар жеке тұлғаның ішкі, рухани белсенділігі үшін де, әлеуметтік, экономикалық белсенділігі, табиғатпен немесе техносферамен өзара қатынасы үшін де мотивацияның негізін құрайды. Құндылықтық бағдарлар жеке тұлғаның рухани болмысының күйін және адам өмірінің әлеуметтік, рухани кеңістігін анықтайды. Қазіргі қоғам жалпы адамзаттың өмір сүруіне шынымен қауіп төндіретін көптеген қауіп-қатердің, әлеуметтік аурулардың болуымен сипатталады. Олардың ішінде - зорлық-зомбылық, сондай-ақ оның ең қауіпті түрлерінде, мысалы, терроризм немесе бейбіт тұрғындарға қарсы заманауи қаруды қолданумен әскери операциялар; экономикалық және экологиялық дағдарыстар, жаппай аштық, әлеуметтік шиеленістер, эпидемиялар мен пандемиялар.Мұның бәрі эгоизмнің қазіргі өркениеттің құндылықтық бағдарларының негізі болып табылатындығына байланысты. Жеке деңгейде эгоизм жеке тұлғаның деградациясының негізі болып табылады, ал әлеуметтік деңгейде жеке тұлғаның өзіндік даму дағдарысы әлеуметтік-мәдени проблема және дағдарыстық құбылыстардың көпшілігінің себебі ретінде көрініс табады.

Эгоизм қазіргі өркениеттің құндылық бағдарларының негізі ретінде кездейсоқ құбылыс емес. Ол, заңды түрде, рухани өмірдегі рационалды бастаманың және танымдағы, экономикалық өмірдегі, саясаттағы рационализмнің маңызын асыра көтеру нәтижесінде пайда болды. Кейінірек ratio өзімшілдік пен индивидуализмге ұласты. Өзінің Менін, өз эгоизмін ең жоғарғы құндылық деп таныған адам өзі үшін шексіз жағымсыз бостандықты, яғни дәстүрлі негіздерден, адамгершіліктен, міндеттерден, махаббаттан, өзінің адами болмысынан «..еркіндікті» және ақыр соңында бостандықтан еркіндіктіталап ете бастады.Өйткені, махаббат пен бағалау қабілеті, яғни жақсылықты, шындықты, әдемілікті қабылдау - еркіндіктің көрінісі. Бұл қабілеттен босату бостандықты жоғалтуды, яғни эгоизмге құлдықты білдіреді. Бұл жағдай дәстүрлі құндылықтардың жойылуына және адамдарды бүкіл адамзатқа қауіп төндіретін, жаһандық дағдарыстың қауіпті шегіне итермелейтінжаңа құндылықтардың пайда болуына алып келді. Оны рухани іс-әрекеттің бағдарыниррационалды ұйымдастырылған, сүйіспеншілікке өзгерту, дәстүрлі құндылықтық бағдарлардың мағынасын қайта қарау арқылы ғана жеңуге болады. Бұл адамзат үшін біртұтас ақыл-ой кеңістігін құруға негіз болуы керек.